JAK ROZPOZNAĆ KŁAMCĘ?

Czy pamiętasz jak się czułeś, gdy po raz pierwszy w życiu uświadomiłeś sobie, że zostałeś okłamany? Podejrzewam, że to odkrycie sprawiło ci wielki ból a nawet popłynęły łzy. Jednak z czasem przyzwyczaiłeś się do tego, że ludzie kłamią a nawet, jeszcze później, sam zacząłeś kłamać. Kłamstwo tak bardzo wrosło w zachodni styl życia, że nawet przestało być społecznie piętnowane tak jak jeszcze działo się to kilkadziesiąt lat wcześniej. Dziś wymyślamy tysiące sposobów dla usprawiedliwienia sytuacji w których ktoś jeden okłamuje kogoś innego, a nawet staramy się przekonywać samych siebie, iż są sytuacje w których lepiej jest kogoś okłamać niż powiedzieć mu prawdę w sytuacjach, w których z czyjegoś punktu widzenia, miałoby to być, rzekomo, lepsze dla osoby okłamywanej. W rzeczywistości, żadna sytuacja nie usprawiedliwia kłamstwa i w żadnej sytuacji kłamstwo nie przynosi szczęścia. Psychologowie uważają, iż w sytuacjach, kiedy obcy ludzie spotykają się po raz pierwszy, okłamują siebie nawzajem przez około dziesięć pierwszych minut spotkania, natomiast małżonkowie okłamują siebie co dziesiątą rozmowę. Jednak to tylko statystyki i jak większość statystyk, niewiele maja wspólnego z realnym życiem w którym ofiarami kłamstwa padamy, co najmniej kilka razy dziennie. Kłamstwo stało się dziś tak powszechne, iż stykamy się z nim dosłownie na każdym kroku: w domu, w pracy, rozmawiając z przypadkowymi ludźmi a nawet robiąc zakupy - we wszystkich tych i wielu innych sytuacjach, stajemy się ofiarami kłamców. Okłamują nas sprzedawcy, dla których ważne jest jedynie to, abyśmy wydali swoje pieniądze; znajomi kłamią, ukrywając swoje problemy, opinie albo po prostu tylko po to, abyśmy sądzili, że są fajniejsi, ciekawsi lub jakkolwiek inni, jakimi chcieliby siebie przedstawić... Na szczęście nie dla wszystkich kłamstwo jest czymś naturalnym i nie godzą się na to, by być okłamywanym i samemu okłamywać innych. Kłamcę zdradza nie tylko mowa ciała ale także pewne schematy zachowania, których znajomość może uchronić nas przed wejściem w jakąś relację z osobą, która wobec nas nie jest ani szczera ani prawdziwa. 

Większość ludzi rozpoznaje około 53% kłamstw, jakie się im mówi, jednak trening rozpoznawania cech kłamcy może podnieść tę liczbę do 90%. Co zatem trzeba wiedzieć o kłamcach, aby skutecznie się przed nimi obronić a najlepiej, unikać ich obecności w naszym życiu? Zacznijmy od tego, że kłamca zawsze stara się szybko odeprzeć zarzuty. Nie na darmo mamy powiedzenie o winnym, który się tłumaczy. I jest to prawda. Każdy kłamca, gdy staje przez zarzutami zaczyna natychmiast, często pokrętnie, tłumaczyć się, nie rzadko próbując przerzucić winę lub podejrzenie o nią, na kogoś innego. Kłamca bardzo często używa dokładnych wyrażeń takich jak „prawdę powiedziawszy”, „dziękuje ci za wyjaśnienie, bo już myślałem, że mnie okłamujesz dopóki gdy..” „jestem pewien, że nigdy byś mnie nie okłamała/okłamał, ponieważ”, „ludzie kłamią ale ty od razu wzbudziłaś/łeś moje zaufanie od chwili gdy...” itd. itp. Tak prowadzona rozmowa ma odwrócić naszą uwagę od manipulacji, jakiej właśnie dokonuje na nas nasz rozmówca, jednocześnie kłamiąc nam bez mrugnięcia okiem prosto w twarz. Kłamcy bardzo często powtarzają pytanie przed udzieleniem odpowiedzi wykradając w ten sposób z czasu rozmowy cenne chwile, które pomagają mu znaleźć odpowiednią odpowiedź do sytuacji, kwestii lub tego, co w jego przekonaniu spodziewa się usłyszeć rozmówca. 

Kłamca w czasie rozmowy zwykle odchyla się do tyłu, przebiera nogami, odwraca się, podpiera ramionami, przechyla na bok lub jego stopy są skierowane w stronę wyjścia. Tym wszystkim podkreśla dystans do rozmówcy oraz gotowość do ucieczki w sytuacji, gdy kłamca poczuje się zagrożony albo przyłapany. Paradoksalnie kłamca bardziej patrzy w twoje oczy niż osoba prawdomówna. Często spojrzenie kłamcy jest wręcz natrętne, prawie przytłaczające cię ponieważ w taki sposób kłamca próbuje wprowadzić cię w zmieszanie, przejąć nad tobą kontrolę, aby ostatecznie odciągnąć twoją uwagę od głównego tematy. Ludzie nieszczerzy często unikają kontaktu wzrokowego z rozmówcą jednak „rasowy” kłamca będzie cię, wręcz, napastował swoim upartym spojrzeniem. Ludzie szczerzy, otwarci i prawdomówni zwykle nie patrzą na ciebie przez cały czas rozmowy lecz spoglądają co chwila a ich spojrzenie jest naturalne i swobodne, bez próby „hipnotyzowania” wzrokiem niczym wąż swoją ofiarę.  

Kłamca opowiadając o czymś zawsze będzie ujawniać zbyt wiele szczegółów i robi to zawsze chronologicznie, więc jeżeli coś zaczyna budzić twoje podejrzenia, zacznij zadawać pytania w sposób, który nie będzie zachowywać chronologii opowieści. Kłamca dość szybko zacznie mieć problem z dalszym ciągiem swojej wypowiedzi, ponieważ jest niezwykle trudno kłamać, jednocześnie wymyślając na poczekaniu odpowiedzi wyrwane z kontekstu czasowego, jakiemu opowieść podlega. Kłamca jest niekonsekwentny. Łatwo to zaobserwować u kłamców, którzy jednocześnie bardzo dużo mówię. Jeżeli chcesz się przekonać, czy osoba, która właśnie coś ci opowiada, będzie konsekwentna w wersji opowiadanej historii, zadaj pytanie w związku z nią a po jakimś czasie kolejne i zwróć uwagę, czy odpowiedź na nie będzie taka jak poprzednio i czy będzie spójna z pierwotnie podaną ci wersją historii. W przypadku kłamcy tak nie będzie, ponieważ trudno jest kłamać pamiętając jednocześnie setki, jeśli nie tysiące wątków, które w danej chwili z danym rozmówcą zostały wymyślone. Gdy coś budzi twoje wątpliwości zadaj tej osobie jakieś pytanie by przekonać się czy odpowiedź na nie padnie niemal natychmiast, czy też chwilę to potrwa. Kłamcy zwykle odpowiadają bardzo szybko, zwykle poniżej jednej sekundy a w sytuacjach, gdy spodziewają się jakiego rodzaju pytania możesz mu zadać, przygotowują sobie na nie szybkie odpowiedzi. Jak widać, kłamcy wcale nie są tak cwani jak im się to wydaje i to nie prawda, że nie możesz się stać ekspertem w ich rozpoznawaniu i ograniczaniu ich zapędów do manipulacji innymi. Kłamstwo w istocie swej rzeczy jest czymś wyjątkowo obrzydliwym, co jest w stanie ogromnie mocno ranić a nawet niszczyć innym życie. Nie powinniśmy go akceptować z żadnego powodu ani go usprawiedliwiać, jako tak zwane mniejsze zło w sytuacjach, z naszego punktu widzenia, dramatycznych lub skomplikowanych. Kłamstwo zawsze jest kłamstwem – zaprzeczeniem prawdy, a to nigdy nie może przynieść nikomu żadnego szczęścia ani dobra.

 

R.C. Blackwood